© Cees van de Ven

donderdag 17 september 2009
Flat Earth Society (FES)


De roots van Flat Earth Society liggen bij X-Legged Sally, de voormalige rockband van Peter Vermeersch uit de jaren ‘80 en ‘90, die tot ver voorbij de grenzen bekend was. Terwijl hij met X-Legged Sally probeerde rock en improvisatie te verenigen, wilde Vermeersch na verloop van tijd deze componenten verder uitdiepen en verzamelde hij een schare getalenteerde muzikanten rond zich en startte een band die langzaam uitgroeide tot veel meer dan zomaar een bigband.

De artistieke leiding van dit 15-koppige FES-combo berust bij componist en producer Peter Vermeersch die o.a. producer was van de eerste cd van dEUS en de laatste cd van Raymond van het Groenewoud. Hij componeerde voor theater- en dansproducties van o.m. Wim Vandekeybus, Anne Teresa De Keersmaeker, Dito’ Dito en Josse De Pauw.

De FES-muzikanten vormen een hechte band en zijn zo op elkaar ingespeeld dat het geheel meer betekent dan de optelsom van de afzonderlijke delen. De band gedraagt zich nu eens als een baldadige kwajongensband en werpt zich dan weer vol overgave op een ingetogen, beeldschoon thema. Hun muziek klinkt als een mengeling van jazz en circusmuziek, een kruising tussen het legendarische Sun Ra Arkestra en een onstuimige feestfanfare. Verschillende thema’s en sferen passeren de revue, scherp maar dubbelzinnig, ondeugend en met een donker kantje…

‘Cheer Me, Perverts’ de recentste cd (april 2009) van Flat Earth Society werd enthousiast onthaald en in de Morgen omschreven als ‘Een sterke FES-plaat met sterke arrangementen en hoorbaar groepsengagement’.


Peter Vermeersch (saxofoon, klarinet ), Stefaan Blancke (trombone), Berlinde Deman (tuba), Bruno Vansina (baritonsax), Bart Maris (trompet), Michel Mast (tenorsax), Marc Meeuwissen (trombone), Kristof Roseeuw (contrabas), Luc Van Lieshout (trompet), Benjamin Boutreur (altsax), Peter Vandenberghe (piano & keyboard), Teun Verbruggen (drums), Wim Willaert (accordeon & keyboard), Tom Wouters (klarinet & vibrafoon), Pierre Vervloesem (gitaar).

Openingsconcert Flat Earth Society zet de toon

Het openingsconcert van het nieuwe JazzCase-seizoen was meteen een voltreffer met de bigband Flat Earth Society (FES), die zorgde voor een stevige brok muziek voor een talrijk en enthousiast publiek.

Deze zomer speelde de band een ongelooflijk sterk concert in het park Den Brandt in het kader van Jazz Middelheim, als opwarmact voor publiekstrekker John Zorn, Lou Reed en Laurie Anderson. Helaas ontglipte dit optreden deels aan mijn aandacht wegens te reikhalzend uitkijken naar wat volgen ging. Ten onrechte bleek achteraf, want te oordelen aan de vele positieve recensies overklaste FES moeiteloos dit trio met een gebalde en gefocuste set. Shame on me.

In Dommelhof bracht FES een uitgebreide set die meer dan twee uren duurde, weliswaar onderbroken door een korte pauze en een stroompanne. Een non-stop en adembenemend concert, vol speelse muzikale wendingen en doorspekt met humor - niet enkel in de geestige songtitels, maar ook vervat in bizarre en grappige muzikale kronkels en slotakkoorden.

Een setlist met uitsluitend werk van hun laatste cd's, 'Cheer Me Perverts' (voor wie het nog niet wist: een anagram voor Peter Vermeersch) en 'Psychoscout'. Met enkele nieuwe nummers werd ook een tipje gelicht van de in het najaar te verschijnen 'Answer Songs', een cd met daarop muziek geschreven als antwoorden op bestaande en bekende songs.

Met de pletwals 'Psychoscout' werd meteen de typische FES-sound neergezet: een adembenemend tempo, waanzinnig swingend rondom een stevige groove. Deze niet aflatende wall of sound werd verder gezet in 'Rearm, Get That Char!', met Bart Maris schreeuwend op trompet en het heerlijke vibrafoongeluid van Tom Wouters. Het als ballad aangekondigde 'Kotopoulopology' begon erg chaotisch, om over te vloeien in wondermooi pianospel van Peter Vandenberghe. Helaas van korte duur, want het geheel sloeg in alle heftigheid op hol en dreigde zelfs grotesk uit de bocht te vliegen met hectische blazerklanken die alle kanten uitspatten.

Ook in 'Bad Linen' werd een solide geluidsmuur opgetrokken en een spanning opgebouwd die je bij het nekvel greep om je niet meer los te laten. Met de schreeuwende sax van Benjamin Boutreur, voortgestuwd door een uitbundige Teun Verbruggen op percussie. Spectaculair, bruisend en zonder rustpauze, in een waanzinnig circus van geluid. Zoals het koortsachtige 'Clusterthing', een cluster van verschillende muzikale ritmes en tempi, neurotisch en tegelijkertijd bombastisch door de zangpartijen. Of de improviserende sax van Michel Mast in 'Smoke On Fire, The King Is Burning', begeleid door een schitterende en nadrukkelijk aanwezige Pierre Vervloesem op gitaar, later aangevuld door Vandenberghe op piano.

Met 'Without' werd het concert na de pauze traag en chaotisch terug op gang getrokken met fragiel pianospel, waarna het geheel ontaarde in een bizarre treurmars. Opmerkelijk anders van stijl was het hectische 'Drizzlin’ On Heels', opgejaagd gezongen door Tom Wouters, een nummer dat ook op de nieuwe cd zal prijken. Het meest toegankelijke nummer van de set was ongetwijfeld 'Gulls & Buoys', dat probleemloos een achtervolgingsscène uit een Bondfilm zou kunnen begeleiden. Voortstuwende, pompende en stampende blazers, met een sublieme Kristof Roseeuw op contrabas en trompettist Bart Maris op de achtergrond. De vaart in het concert was niet te stoppen. Zelfs de korte stroomstoring tijdens 'Too Sublime In Sin' onderbrak maar even de op hol geslagen machine, die na dit intermezzo improviserend probleemloos de draad weer opnam.

Een concert als een wervelwind, met een band die in grote vorm stak en enthousiaste muzikanten die voluit gingen en overliepen van speelplezier. FES onderscheidt zich van andere bigbands door haar geslaagde mix van invloeden uit jazz, funk en rock met circus- en fanfaremuziek. Een kruising als het ware tussen de bizarre experimenten van Frank Zappa's Mothers Of Invention en het Willem Breuker Kollektief, kleurrijke en avontuurlijke muziek vol contrasten en gekruid met speelse humor. Deze cross-over is uniek en vormt de identiteit van de groep. Het stelt hen in staat om een breed publiek te boeien. Visuele muziek ook, en dit niet enkel door het wervelende spektakel op de scene, maar ook omdat je er je eigen filmbeelden bij kan verzinnen.

Maar al deze clichés en geplakte etiketten zijn ontoereikend om weer te geven wat een adembenemend concert FES hier neerzette... en daarmee het vierde JazzCase-seizoen groots opende.

(Robert Kinable)

Klik hier voor een fotoverslag van dit concert door Cees van de Ven.