© Cees van de Ven

donderdag  23 september 2010
Starvinsky Orkestar


Een veelgevraagd componist binnen de hedendaagse jazzbeweging is Martin Fondse. Al jaren voorziet de pianist en componist diverse jazzmusici van muziek en hij wordt geroemd om de constante afwisseling en diepgang binnen zijn composities, maar ook in solo’s en improvisaties. Daarnaast boetseert de geboren Zeeuw al enige tijd aan zijn jazzensemble Starvinsky Orkestar. Gedreven door de sensatie om met een groot orkest te spelen, vergroot hij hiermee zijn uitvoeringsmogelijkheden als componist. Want, zegt Fondse, “iedere componist moet op een zeker moment zijn eigen orkest hebben”.

Met het Starvinsky Orkestar, een hybride vorm van klassiek en jazz, verweeft hij diverse stijlelementen tot een natuurlijke eenheid. Op zijn langverwachte cd ‘Fragrant Moondrops’ doorbreekt hij de grens tussen diverse jazzgenres, maar ook die tussen klassiek, wereld- en filmmuziek op een unieke manier. Dit bijzondere 12-koppige orkest, met onder andere trompettist Eric Vloeimans en de Duitse rietblazers Steffen Schorn en Claudio Puntin, laveert moeiteloos tussen verschillende sferen. Fondse is daarbij niet bang voor ‘hoe-het-hoort’-clichés. Hij paart luchtig aan diepgaand en kan zijn jazzmusici met grote vanzelfsprekendheid modern klassieke passages laten spelen.


Martin Fondse (piano, melodica, composities), Eric van der Westen (bas), Dirk Peter Koelsch (drums, percussie), Claudio Puntin (klarinet, megafoon), Steffen Schorn (baritonsax, contrabas, klarinet, tuba, basfluit), Eric Vloeimans (trompet),  Irma Kor (hobo), Soren Eriksen (C-melody sax), Gerdur Gunnarsdottir (viool),  Herman van Haaren (viool), Benni von Gutzeit (altviool), Jörg Brinkmann (cello).

Starvinsky Orkestar brengt filmische soundscapes

Met elven op het podium, Martin Fondse centraal aan de vleugel en keyboards, links van hem vijf blazers, rechts van hem drie strijkers en achter hem de ritmesectie: de setting van het Starvinsky Orkestar. Stuk voor stuk klasse muzikanten en niet van de minsten met Erik Vloeimans en Claudio Puntin om er maar twee te noemen. Kortom, een ijzersterke bezetting die zorgde voor een adembenemend concert en ons meevoerde en onderdompelde in de wondere wereld van pianist/componist Martin Fondse.

Met het rustige 'Bela Vista', geïnspireerd door het prachtige uitzicht dat Fondse ervoer in het metrostation met die naam in de Braziliaanse stad San Paulo, werd aarzelend en bevreemdend het concert geopend, Fondse zijn orkest dirigerende vanachter de piano. 'Bela Vista' is tevens de openingstrack van de cd 'Fragment Moondrops' waaruit, naast een aantal nagelnieuwe nummers, de setlist van de avond was opgebouwd.

Een meer jazzy benadering kregen we te horen in 'Primer Dark', met Fondse ditmaal aan de keyboards, waarbij de blazers en strijkers freewheelend improviseerden rondom een strakke groove en waaraan als kers op de taart Soren Eriksen een mooie saxsolo toevoegde. 'Uncle M' verwijst naar een verre oom van Fondse die ooit nog Dostojewski vertaalde en waarmee hij een van zijn meest intense menselijke ontmoetingen had. In dit stuk kregen we een mooi vloeiende Vloeimans breed uithalend en uitwaaierend op trompet te horen, daarbij subtiel bijgestaan door Fondse op piano. Meesterlijk en sensibel in een melodisch en wijds nummer.

Tijd voor een wereldprimeur met 'Höllgrotten', een nummer uit Fondse's op stapel staande 'Homelands', een project waarbij hij een reeks muziekstukken wil componeren die verwijzen naar de geboortestreek van elk van zijn muzikanten. 'Höllgrotten' verwees naar Zwitserland, het thuisland van klarinettist Cladio Puntin. Een grappig uptempo nummer met Puntin scherp en schertsend op klarinet. Van kabbelend rustig naar explosief expressief wisselden de tempi elkaar af, doorspekt met grappige interventies tot zelfs jodelen toe... tot het muisstil werd en het nummer mooi uitstierf. Later op de avond zou van het Homelandsproject ook nog 'Moselania' volgen, opgedragen aan de roots van drummer Dirk Pieter Koelsch die in de Moeselstreek opgroeide. Met een erg rustig begin, overgaand in een mooi ritme waaromheen heerlijke soli werden opgebouwd en naar hartenlust werd geïmrpoviseerd door bassist, strijkers en blazers. Met Fondse op vibrandonel, een kruising tussen een melodica en een bandoneon.

'Fragment Moondrops', het titelnummer van de gelijknamige cd, ontbrak ook niet. Ontsproten uit de Cactussuite, een compositieopdracht voor het North Sea Jazzfestival. Met en aarzelende Dirk Peter Kölsch op percussie en een mooi samengaan van Steffen Schorn op contrabasklarinet met een uiterst subtiele Fondse op keyboards, wat uitmondde in een filmische soundscape: lazy en dromerig. Vrij uitbundig en contrasterend met het vorige nummer ging het er aan toe in 'Propellor Plant', eveneens uit de Cactussuite. Een nummer waarbij de hele boel losbarstte en alle kanten opging, en de blazers en strijkers in een hels ritme voluit gingen. Genieten was het bij de Portugese ode aan de zee, 'O Mar', een première en een compositie van Eric Vloeimans.

Het Starvinsky Orkestar staat voor een unieke verstrengeling van klassiek met jazz, die op een vanzelfsprekende wijze in elkaar overvloeien met een schijnbaar bedrieglijke en speelse eenvoud. De muziek getuigt immers van een spitsvondige diepgang. Een symbiose van muzikale stijlen die een heerlijk warm klankenpalet van mooie filmische soundscapes oplevert, met wisselende sferen en boeiende improvisaties. Met het Starvinsky Orkestar heeft Martin Fondse als componist het perfecte medium gevonden voor de vertolking van zijn eigentijdse composities en slaagt hij erin om deze uiterst toegankelijk te presenteren.

(Robert Kinable)

Klik hier voor een fotoverslag van dit concert door Cees van de Ven.